In Nederland krijgen jullie een hoop mee over de Amerikaanse voorverkiezingen, waarin het gaat om het bepalen van de presidentskandidaten voor de democraten en de republikeinen. Het principe an sich is best vreemd: alsof wij in Nederland mogen kiezen of we liever Mark Rutte, Halbe Zijlstra of Edith Schippers als lijsttrekker hebben. (En dan komt er opeens een John de Mol om de hoek die ook bij de VVD hoort en iedereen wegblaast…)

Soms horen en zien we dingen die ons heel erg verrassen in dit voorverkiezingsproces. En dan gaat het niet alleen over de kandidaten zelf! Een overzichtje van wat vreemde aspecten van de Amerikaanse voorverkiezingen.

De debatten en de townhalls

In de voorbereidingen van de voorverkiezingen van een staat gaan de kandidaten op campagne. Op tv zijn er twee belangrijke soorten ‘interviews’: het ene is het debat waar alle kandidaten van een partij tegelijkertijd op het podium staan en door een panel van twee of drie interviewers worden bevraagd. Typisch gaat dat onderling hard tegen hard (vooral bij de republikeinen).

Dan is er nog een townhall meeting – ik had daar nog nooit van gehoord. Voor publiek, met typisch ook een paar vragen uit de zaal, wordt een kandidaat in z’n eentje geinterviewd door een beroemde journalist. De kandidaat krijgt dan vaak ook de ruimte om een paar minuten te speechen. In zo’n townhall komen soms ook persoonlijker fragmenten naar voren. Die setup heeft wel wat weg van het format van College Tour (met Twan Huys). Ik vind het wel prettiger – het gaat er wat beschaafder aan toe. Overigens, zo’n townhall meeting wordt ook wel eens door de zittende president gedaan als ie wat langers te melden heeft.

‘Poll’ betekent zowel peiling als kieslokaal 

Vreemd: het woord ‘poll’ beteken zowel ‘peiling’ als ‘kieslokaal’. In de periode voor een primary/caucus worden er peilingen gedaan, dat zijn ‘polls’. Maar is het eenmaal verkiezingsdag, dan zijn opeens de ‘polls’ geopend. Ik dacht eerst ‘huh? Hoezo wordt er gepeild op de dag van de verkiezingen? Zijn dat exit polls?’ En ‘the polls are closing’ aan het einde van de dag? Nee – zowel peilingen als de echte verkiezingen in de verkiezingslokalen heten allebei polls. Verwarrend…

Registratie nodig

In Amerika bestaat er niet zoiets als de burgelijke stand. Je kunt je niet inschrijven in de gemeente. De overheid kan je dus ook geen stempas sturen, zoals in Nederland. Wil je stemmen, dan moet je je vooraf registreren (bij de DMV – daar waar je je rijbewijs en je State ID haalt). Voor de voorverkiezingen moet je je dus registreren als republikein danwel als democraat – en alleen dan mag je in die bepaalde voorverkiezing meedoen. Later, bij de echte presidentsverkiezingen, kan je alsnog kiezen voor de andere partij (je zit er dus niet aan vast). Ondertussen gaan de lokale representanten van de partijen je wel bellen en vragen voor financiele steun.

Dit registratiesysteem zorgt er wel voor dat sommige mensen die normaal democratisch stemmen nu zich tijdelijk registreren als republikein om expres NIET op Donald Trump te stemmen, en zo de andere, minder enge republikeinse kandidaten een klein beetje te helpen. Die stemmen vervolgens later wel weer democratisch.

Causus versus primary

Ik wist dit niet, maar er is een verschil tussen staten en tussen partijen over hoe ze hun eigen voorverkiezingen organiseren. Een ‘causus’ is een bijeenkomst waarbij de kiezers openlijk (dus niet anoniem) in een bepaalde hoek van een ruimte gaan zitten. Bijvoorbeeld: de kiezers die stemmen voor Hillary Clinton aan de linkerkant, en de kiezers die stemmen voor Bernie Sanders aan de rechterkant. Vervolgens kan de ene kant de andere kant gaan proberen te overtuigen. Een paar uur later (je moet als kiezer dus wel even wat tijd uittrekken voor zo’n caucus!) wordt er geteld. Dat is heel anders dan een primary, waarbij je gewoon een briefje in een bus gooit (of via een stemmachine je stem uitbrengt).

Zowel de republikeinen als de democraten maken in sommige staten gebruik van het caucus-model. Dat mag het staatsbestuur van de partij als lokale afdeling zelf beslissen. Er zit dus een hoop variatie in.

De meeste stemmen gelden 

Voor het stemmen worden steden en townships verder opgedeeld in ‘precincts’ (stemdistricten). Het is niet zo dat alle precincten en alle townships binnen een staat allemaal worden opgeteld om te kijken ‘wie er wint’. Nee, soms wordt er binnen een precinct, township of county halverwege het proces de boel afgerond. En dan is het ‘de meeste stemmen gelden’ – en dan krijgt de ene kandidaat die wint vervolgens alle kiesmannen die tot dan toe op het spel stonden. Ook hier is overigens variatie is (van staatswege, en tussen republikeinen en democraten).

Dat ‘winner takes all’ principe geldt ook op staatsniveau (maar ook weer niet overal – Amerikaanse staten varieren in hun toepassing van die regel. Geen idee waarom). Als Donald Trump een staat als een staat wint met 30% tegen Cruz met 25%, Rubio met 25%, en Kasich met 20%, dan krijgt Donald Trump vervolgens wel alle kiesmannen van die staat onder het ‘winner takes all’ principe. Terwijl dat toch eigenlijk een afronding halverwege is. Zo kun je meer kiesmannen krijgen terwijl je in absolute zin minder stemmen krijgt dan je tegenstander. Dat lijkt mij niet helemaal de bedoeling (maar er is vast een goede reden voor).

Coin toss!

Ik heb primaries gezien waarbij het aantal stemmen in een bepaalde precinct gelijk waren, bijvoorbeeld 23 stemmen voor Hillary Clinton en 23 stemmen voor Bernie Sanders (en ja, soms is het totaal aantal stemmen voor een precincts in die orde van grootte). Dan wordt soms niet 23-23 doorgegeven, maar wordt er een muntje opgegooid. Wordt het munt, dan krijgt Hillary alle stemmen; wordt het kop, dan krijgt Bernie alle stemmen. Weer zo’n afronding halverwege. Als onderzoeker weet je dat je dat echt niet moet doen, halverwege afronden. En dat via een coin toss beslissen? Really?

Wij zijn toeschouwers in dit verhaal. Wij mogen als greencardhouders niet stemmen (we betalen wel belasting: dat is dus ‘taxation without representation’ – een heikel punt voor veel mensen). Als Pennsylvania uiteindelijk aan de beurt is in de voorverkiezingen, en voor de uiteindelijke echte presidentsverkiezingen, hoeven wij te gaan stemmen. Wij bekijken dit allemaal, soms verrast, soms geergerd… en soms is deze poppenkast ook gewoon entertainment.