Nu spreek ik best een woordje Engels. Logisch: na tweetalig middelbaar onderwijs, een uitwisselingsproject naar Canada, een Engelstalige studie, een PhD in het Engels… en nu dus bijna drie jaar in Amerika. Toch leer ik elke week nog wel een paar nieuwe woorden (zoals laatst, tijdens de verkiezingen), en ook kom ik soms nieuwe uitdrukkingen tegen. Ik merk dat ik inmiddels ook soms Engelse uitdrukkingen in mijn dagelijks taalgebruik verwerk. Heel mooi, ik ga vooruit!

Lastige uitdrukking: een gegeven paard…

De Nederlandse taal zit vol met uitdrukkingen, die je meestal niet letterlijk kan vertalen. Dan krijg je van die houterige taalconstructies die vaak niet kloppen en soms ook beschamende betekenissen hebben. Denk aan ‘jij hebt een klap van de molen gehad’ (‘you have been hit by the windmill’… klopt niet natuurlijk) of ‘een kind kan de was doen’ (‘a child can do the laundry’… ook niet correct uiteraard).

Wetende dat een Nederlandse uitdrukking vaak gewoon niet klopt als je ‘m letterlijk vertaald, stond ik laatst best wel te stuntelen toen ik mijn vriendin Emma probeerde uit te leggen dat je natuurlijk niet al te kritisch kon zijn op een bepaald cadeau – je voelt hem, ik wilde graag ‘een gegeven paard niet in de bek kijken’ gebruiken, maar dat zou niet gaan werken, verwachtte ik, en dus ging ik de situatie beschrijven. En zo kwam Emma’s moeder Kim met de reactie “ja, zo’n uitdrukking hebben wij ook: ‘Don’t look a gift horse in the mouth’!”. Joh… die zag ik niet aankomen. Precies dezelfde uitdrukking!

Meer uitdrukkingen! 

De afgelopen weken heb ik wat opgelet op andere bijna-direct-vertaalbare uitdrukkingen (en ik heb er wat bijgezocht).

Bijvoorbeeld:

• Blaffende honden bijten niet – barking dogs seldom bite
• Slapende honden niet wakker maken – let sleeping dogs lie
• Als de kat van huis is, dansen de muizen – when the cat’s away, the mice will play (ach… dansen… spelen… bijna hetzelfde!)
• Een wolf in schaapskleren – a wolf in sheep’s clothing (deze uitdrukking heeft een bijbelse oorsprong, en is daarom in meerdere talen terecht gekomen)
• Beter een vogel in de hand dan tien in de lucht – a bird in hand is worth two in the bush (de twee vogels zitten hier in de bosjes en niet met z’n tienen in de lucht, maar het idee is hetzelfde)
• Preken voor eigen parochie – preaching to the choir (er wordt gepreekt, maar tegen wie verschilt een beetje hier)

Van deze dachten we eigenlijk dat ie niet zou bestaan in het Engels, maar schijnbaar is ook de volgende uitdrukking gewoon vertaalbaar:

• Struisvogelpolitiek – ostrich politics

En sommige werken ook gewoon niet in bijna-directe vertaling… maar zijn er weer andere uitdrukkingen die hetzelfde bedoelen. Een paar mooie voorbeelden:

• Als het kalf verdronken is, dempt met de put – lock the stable door after the horse has bolted (het beest is in dit geval een paard, en is er vandoor en niet per se dood…)
• Je moet de huid niet verkopen voordat de beer geschoten is – don’t count your chickens before they hatch (andere beesten, weer hoeft het beest niet dood… verder hetzelfde idee)
• Als er een schaap over de dam is, volgen er meer – monkey see, monkey do (een stuk korter, er is geen dam meer, en ondertussen is ook weer het beest veranderd)

Je kunt er eigenlijk niet zeker van zijn dat zo’n uitdrukking zich direct laat vertalen… voorlopig ben ik liever ‘safe than sorry’!

Ik blijf leren. Het blijft fascinerend… taal!