Met stijgende verbazing hebben Michiel en ik de afgelopen weken nu.nl gelezen. Ja, dat er een ‘zwarte piet-debat’ gaande is, wisten we, dat was een jaar geleden ook al aan de gang. Quinsy Gario, rechtzaken, dat kregen we destijds allemaal mee. Maar wat er nu gebeurt… sjongejonge, wat een splijtzwam is dit geworden. Demonstraties, rellen, en enorm racistische opmerkingen in de sociale media. Misschien is het inzichtelijk om te weten hoe hier in Amerika tegen Zwarte Piet wordt aangekeken.

Bij de tandarts

Een paar weken geleden was ik bij de tandarts. De mondhygieniste daar had heel toevallig familie in Nederland: haar zus is een jaar of twee met een Amerikaan getrouwd (ze wonen ergens in de buurt van Utrecht). De mondhygieniste had van haar zus gehoord dat wij Nederlanders een andere versie van de Kerstman hebben, namelijk Sinterklaas. En dat de elfjes (van de Kerstman) er wat anders uitzien.

En ik moest wel heel erg goed uitleggen waarom Zwarte Piet door de meeste Nederlanders niet als racistisch gezien wordt. Ik legde het uit op de manier van de tegen- en voorstanders van Zwarte Piet in Nederland (a: Zwarte Piet is zwart vanwege de vroegere Moren en is dus in feite een variatie op een vroegere slaaffiguur; b: Zwarte Piet is zwart vanwege het roet in de schoorsteen – maar leg dan die oorringen, kroeshaar, en rode lippen maar eens uit). Echt, dat gaat niet goed. Verreweg de meeste mensen hier vinden het onbegrijpelijk dat wij in deze tijd nog steeds zoiets kwetsends laten zien.

Blackface

Hetgeen vooral ‘not done’ is, is het zwart schminken van blanken, ‘blackface’ heet dat hier. Dit vooral vanwege de vele Afro-Americans die hier wonen, dus Amerikanen van Afrikaanse afkomst – die veelal van slaven afstammen die voor de Amerikaanse Burgeroorlog links en rechts werden uitgebuit. Dat ‘blackface’ was vroeger een manier om blanke Amerikanen in theaters de rol van Afro-Americans te laten spelen. En vaak ging dat gepaard met onhandigheid. Dat mag niet meer, want dat is gewoon denigrerend, cultureel insensitief, en politiek incorrect.

Hoe slecht ‘blackface’ nog steeds valt (en hoe Zwarte Pieten echt niet goed te praten zijn hier in Amerika) bleek een paar jaar geleden. Hier op Penn State vonden een paar studenten het een geslaagd plan om tijdens Halloween als blackface rond te lopen. Dat werd niet best ontvangen. Na een berg klachten en een hoop pijnlijke rechtzaken zijn de studenten in kwestie geroyeerd door hun studentenvereniging en zijn ze geschorst van de universiteit. Kortom, Zwarte Piet? Beter van niet.

Wat vind ik er zelf allemaal van?

Als klein kind vond ik niets ergs of racistisch aan Zwarte Piet. Jarenlang heb ik daar niet bij nagedacht. Totdat het moment dat ik klasgenoten en collega’s kreeg afkomstig uit Afrika en Aruba, die rond november en december altijd door kinderen als Zwarte Piet werden aangesproken. Vanaf dat moment begreep ik hoe Zwarte Piet als pijnlijk, en ja, als racistisch kan worden ervaren.

Zelf vind ik dat traditie niet heilig is. Een land verandert, de omgeving verandert, de maatschappij verandert, en cultuur verandert ook. Tradities kunnen daarmee ook veranderen, ook al gaat dat langzaam. En in dit geval vind ik het wel een goed idee dat Sinterklaas gele, groene, witte, paarse, en blauwe Pieten bij zich heeft, en als er dan een zwarte Piet bij zit, nou… dan is dat prima. Kleine kinderen zullen wel een beetje in de war zijn door al dat gedoe in de media… maar om daarmee cultureel noodzakelijke veranderingen uit de weg te gaan… nee.