Vandaag waren er verkiezingen in Amerika. Niet voor de president, maar wel voor de leden voor het Huis van Afgevaardigden (een soort tweede kamer) en voor de Senaat (een soort eerste kamer). En dan stemmen ze in Pennsylvania ook nog voor de ‘governor’ (baas van de staat). En dan zijn er ook nog ‘state representatives’ (een soort wethouder/gemeenteraadslid, maar dan voor de staat). Nu mogen wij niet stemmen, en dat vinden wij helemaal niet erg. Want die Amerikaanse verkiezingen zijn best wel lastig te doorgronden, en als je stemt, moet je weten wat je aan het doen bent, vind ik. We komen er zo langzamerhand achter, maar logisch is het allemaal niet… Vandaar twee blogs over wat ons hier opvalt over de Amerikaanse verkiezingen. Vandaag het kiessysteem, morgen het campagnevoeren.

Partijlijnen

Nu kun je, zoals Peter ons vertelde, ‘gewoon met de partij meestemmen’. Dus: je stemt democratisch (want dat doe je als academicus zijnde, dat is heel erg vaak het geval, en terecht), en dus stem je er zonder verder bij na te denken op de democratische president, de democratische governor, de democratische senator en de democratische afgevaardigde. Makkelijk zat.

Kiesmannen

In Nederland heb ik wel eens gehoord dat het door Amerikaanse kiessysteem met ‘kiesmannen’ kan voorkomen dat degene die per saldo meer stemmen heeft, toch verliest van degene die per saldo minder stemmen heeft. Dit komt omdat staten en ook gebieden binnen een staat meteen rood (republikeins) danwel blauw (democratisch) gekleurd wordt op basis van de meerderheid van de stemmen. Het aantal kiesmannen wat zo’n gebied dan heeft, telt weer als basis voor het grotere geheel.

Voorbeeld: in de presidentiele verkiezingen van 2012 (Obama won toen) had Pennsylvania 20 kiesmannen, dit is op basis van het inwoneraantal (ter vergelijking, California had er 55). Stel, als in Pennsylvania 80% van de stemmen naar de democraat gaan, tellen vervolgens alle 20 kiesmannen mee voor de democraten, en wordt de hele staat dus blauw. Maar, wat als er nu 51% van de stemmen naar de democraten gaan? Dan gaan nog steeds al die 20 kiesmannen naar de democraten. Het gaat er dus om zoveel mogelijk van de ‘swing states’ nipt te winnen (dat zijn dus de staten waarbij de verdeling republikeinen-democraten ongeveer 50-50 zijn, waarbij er dus nog wat valt te overtuigen). Door dat akelige kiesmannensysteem heeft Amerika een tweede termijn George W. Bush gekregen – toen werd Bush president ondanks dat de meerderheid van de stemmen naar de democraat ging – en Bush als president was voor niemand leuk.

Verdeling van kiesmannen in Amerika in 2012 (Pennsylvania stemde op Obama) (van Wikipedia)

‘Gerrymandering’

Nu geldt dat systeem van die kiesmannen ook op lagere niveaus. Regio’s binnen staten hebben ook het kiesmannensysteem. Wat ze hier soms doen, is de grenzen van een kiesdistrict zo trekken om er zo het meest voordelig uit te komen: dit fenomeen heet ‘gerrymandering’. Bijvoorbeeld, als republikein wil je bijvoorbeeld dat zoveel mogelijk democraten zich in 1 kiesdistrict concentreren. Dat kiesdistrict verlies je dan, maar als je daardoor in de rest van de kiesdistricten genoeg republikeinen overhoudt om de rest te winnen, ben je spekkoper.

Hoe weet je hoe je die lijnen moet trekken? Marktonderzoek. En dat lijnentrekgebeuren is dan een piece of cake, zeker met maar twee partijen… Zo kan het dus zijn dat je, door slim te tekenen, kunt winnen, zelfs als je per saldo minder voorstanders hebt dan je tegenstander.

Michiel en ik keken er heel erg van op dat dit gerrymandering gebeurt. Vreemd…Dit kan niet de bedoeling zijn van verkiezingen… dit is niet de bedoeling van democratie… ook niet in Amerika.