Nee, het gaat hier niet om de immigratiedienst. Het gaat om de ‘Institutional Review Board’ – de instantie die op onze universiteit onderzoeksprocedures goedkeurt (en vooral niet). Je hebt ze vooral nodig bij onderzoek dat zogeheten ‘human subjects’ gebruikt – dat zijn proefpersonen, want dan worden dingen als privacy, veiligheid, en ethiek ineens heel belangrijk. Veel belangrijker dan dat je bijvoorbeeld met supermarkt scannerdata werkt…

IRB formulieren

En joh, wat moet je een hoop formulieren aanleveren, zeg… Ik moest van te voren heel veel documenten en informatie aanleveren, over bijvoorbeeld de financiering van het onderzoek, de kwalificatie van de onderzoekers, het doel van het onderzoek, de steekproef, de vragenlijst zelf, het materiaal waarmee de proefpersonen worden gerecruteerd, de procedure van opslag van de data, de toegang tot de data, de veiligheid van de proefpersonen, de achterliggende reden van de manipulaties, de debriefing… en nog heel veel meer.

Heen en weer, heen en weer, heen en weer

En dan heb je alles zo goed mogelijk ingevuld, dan ben je nog niet klaar… Ik ben er uuuuuren mee bezig geweest, en toen kreeg ik een antwoord terug van de behandelend IRB-reviewer terug met een hele waslijst aan vragen. Of ik verduidelijking wilde aanbrengen op (tig…) punten. En of ik een aantal dingen wilde aanpassen, omdat de procedures die ik had beschreven niet conform regels waren. En geloof me, het merendeel van die aanpassingen zijn best muggenzifterige dingen over gemiep op de vierkante milimeter.

Bijvoorbeeld, wie schrijft de recruteringsemail? In mijn geval is dat de labmanager die de email stuurt naar studenten van een cursus (die meedoen aan onderzoek voor extra punten in de cursus) op basis van mijn input. Neeeee dat mag niet, ik moet de email schrijven, en die moet worden gestuurd door de docenten van die cursus. Het maakt geen enkel verschil… Maar ik moet het opschrijven zoals de IRB wil (maar zo gaat het gewoon niet in de praktijk). Ach…

Of, neem het volgende voorbeeld, en deze vond ik heel lastig te begrijpen: als student die extra punten kan verzamelen voor een cursus met het meedoen aan onderzoek, dan moet ik ook een alternatieve ‘onderzoeksopdracht’ formuleren, waarbij de student niet per se aan het experiment hoeft mee te doen als hij/zij dat niet wil. En die opdracht moet ik zelf nakijken, en dan moet ik de hele lijst van studenten die extra punten krijgen aan de docent doorgeven, zonder daarbij aan te geven wie nu mee heeft gedaan aan het experiment, en wie de alternatieve opdracht had gedaan. Want anders zou de docent dwang of weet ik veel wat kunnen opleggen aan die student.

Nog eentje: ik moet dus een administratie aanleggen van studenten die hun extra punten krijgen. Maar ik mag die gegevens NIET kunnen koppelen aan hun input in de vragenlijst. Dus hoe leg ik zo’n administratie aan? En wel zo dat de docent geen toegang heeft tot die administratie (wederom zodat de docent niet weet wie heeft meegedaan aan het onderzoek)?

En dus krijg ik commentaar en vragen, ik verwerk dat en stuur de boel weer op, en ik krijg nieuw commentaar met nieuwe vragen, ik verwerk dat en stuur de boel weer op, en ik krijg weer nieuw commentaar… enzovoort. Ik kom er vast wel…

Waarvoor is dat eigenlijk?

In de kern is deze bescherming voor respondenten natuurlijk goed. Neem bijvoorbeeld medisch onderzoek (of bijvoorbeeld het onderzoeksproject van Hendrieke…). Je kunt vanuit ethisch perspectief moeilijk de ene groep een behandeling geven, en de andere groep (bewust, ook al is de toewijzing willekeurig) een placebo. Want mocht de behandeling werken, dan heeft die andere groep daar toch ook recht op? Nu heb ik geen ‘behandelingen’ waar iemand voordeel bij kan hebben in mijn onderzoek, maar ik kan mij goed voorstellen dat zulke ethische kwesties goed gecheckt moeten worden.

Of neem de procedure ‘Je moet de volle 30 minuten uitzitten; je mag niet eerder weg’ die ik had opgeschreven. Mag niet. Want je kunt proefpersonen (ook al zijn het studenten) niet dwingen om mee te doen. Neem bijvoorbeeld weer medisch onderzoek: als mensen gaan twijfelen moeten ze altijd mogen stoppen. Aangepast dus.

Je wilt natuurlijk niet een Stanley Milgram experiment hebben (studenten elkaar enorme, zelfs dodelijke stroomstoten laten geven, alleen omdat de onderzoeksleider het zegt). Of het Stanford gevangenis experiment (waarbij de ene groep studenten gevangenen werden en de andere groep bewaarders – en dat ging heel snel mis). Allebei wel heel erg interessant om te lezen overigens…!